ملا محمدحسن آخند، نخست‌وزیر طالبان، روز چهارشنبه، ۲۱ شهریور، در راس هیئتی به ترکمنستان رفت و در مراسمی با حضور قربان‌قلی محمداف، رئیس‌جمهوری پیشین و رئیس شورای خلق ترکمنستان، پروژه خط انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند را افتتاح کردند.
این دومین‌بار است که پروژه خط گاز ترکمنستان به پاکستان و هند که به «تاپی» معروف است، با حضور قربان‌قلی محمداف افتتاح می‌شود. بار نخست، در سال ۲۰۱۸ و زمانی که قربان‌قلی محمداف، رئیس‌جمهوری ترکمنستان بود، در سفر به هرات و با حضور اشرف غنی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، پروژه خط انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند را افتتاح کرد، اما به دلیل تهدیدهای طالبان و گسترش جنگ در سراسر افغانستان، کار این پروژه به پیش نرفت.
دفتر نخست‌وزیر طالبان در اطلاعیه‌ای گفت که هیئت این گروه در منطقه سلیم چشمه ترکمنستان با قربان‌قلی محمداف ملاقات کرد و قرار است در جریان ملاقات، توافقنامه‌هایی را در بخش‌های مختلف از جمله در زمینه نفت، گاز، انرژی و حمل و نقل امضا کنند.
محترم الحاج ملا محمد حسن آخند رئیس الوزراء امارت اسلامی افغانستان صبح امروز در رأس یک هیأت عالی رتبه به منظور اشتراک در مراسم افتتاح و آغاز کار تاپی و سایر پروژه های انکشافی(نفت و گاز، انرژی و ترانسپورت) میان افغانستان و ترکمنستان وارد منطقه سلیم چشمه، ماری ترکمنستان شد. pic.twitter.com/TkoyH90t3D
— ارگ - ARG (@ARG_1880) September 11, 2024
نخست‌وزیر طالبان در مراسم افتتاح پروژه تاپی گفت «سال‌ها منتظر افتتاح این پروژه» بود و اکنون کار آن آغاز شد، مسئولان دوطرف «با دقت و امانتداری» آنرا به پیش می‌برند.
محمدحسن آخند افزود: «این پروژه‌ها دوستی میان افغانستان و ترکمنستان را بیشتر میکند.»
ترکمنستان که توسط خاندان قربان‌قلی محمداف رهبری می‌شود، در آسیای میانه از کشورهای همسو با طالبان است. این کشور در سه سال گذشته بر گسترش روابط اقتصادی و سیاسی با طالبان تاکید کرده و در هیچ یک از نشست‌های بین‌المللی، عملکرد طالبان در زمینه حقوق بشر، زنان، اقلیت‌های قومی، همکاری با گروه‌های تروریستی بین‌الملی و تشکیل رژیم انحصاری و تک‌قومی انتقاد نکرده است. برخلاف ترکمنستان، مقام‌های دولت تاجیکستان هر از گاهی از عملکرد طالبان انتقاد می‌کنند.
سردار بردی محمداف، پسر قربان‌قلی محمداف و جانشین پدرش در مسند ریاست‌جمهوری که به صورت آنلاین در مراسم افتتاح پروژه تاپی شرکت کرد و گفت «روابط دوستانه، برادرانه و حسن همجواری میان افغانستان و ترکمنستان در حال توسعه است.» رئیس‌جمهوری ترکمنستان اضافه کرد که پروژه تاپی نه تنها برای افغانستان و ترکمنستان، بلکه برای همه کشورهای منطقه مفید است.
پسر قربان‌قلی محمداف، در این مراسم گفت ترکمنستان به همکاری خود با افغانستان در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی ادامه می‌دهد و پروژه‌های مشترک میان دو کشور برای احیای صنعت، تجارت و اقتصاد افغانستان مفید خواهد بود. رهبر شورای خلق ترکمنستان افزود که مجموع پروژه‌های مشترک افغانستان و ترکمنستان، دستکم برای ۱۲ هزار شهروند افغانستان زمینه کار را فراهم میکند و سالانه حدود ۱ میلیارد دلار برای این کشور عایدی دارد.
رهبر شورای خلق ترکمنستان گفت در صورتی که پروژه‌های حمل و نقل میان ترکمنستان و افغانستان عملی شود، محصولات این کشور از طریق افغانستان و آسیای جنوبی به دیگر کشورها صادر خواهد شد و همچنین محصولات افغانستان از طریق آسیای میانه به اروپا صادر می‌شود.
پروژه تاپی چیست؟
تاپی اختصاری از نام کشورهای ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند است. این پروژه در سال ۲۰۱۶ میان این چهار کشور طراحی و عملیات اجرایی آن در نشستی با حضور اشرف غنی، قربان‌قلی محمداف و مقام‌های هند و پاکستان افتتاح شد. این پروژه ۱ هزار و ۸۲۱ کیلومتر طول دارد و از استان‌های هرات، فراه، نیمروز، هلمند و قندهار افغانستان می‌گذرد. ۸۱۶ کیلومتر این پروژه در داخل افغانستان قرار دارد که در صورت عملی شدن، در کنار اینکه افغانستان می‌تواند از گاز ترکمنستان استفاده کند، سالانه تا حدود ۴۰۰ میلیون دلار حق عبوری دریافت خواهد کرد.
مسیر عبور لوله گاز تاپی-طلوع نیوز
در کنار این، در سال ۲۰۱۶، پروژه دیگری به نام توتاپ میان افغانستان و ترکمنستان راه‌اندازی شد که از طریق آن برق ترکمنستان به پاکستان صادر می‌شود. این پروژه نیز در سال ۲۰۱۶ افتتاح شده بود، اما تهدیدهای طالبان و گسترش جنگ مانع پیشرفت آن شد. در صورتی که این پروژ عملی شود، افغانستان سالانه حدود ۱۱۰ میلیون دلار حق عبوری دریافت خواهد کرد. در کنار این شهرهای قندهار، هرات و فراه از انرژی وارداتی ترکمنستان نیز بهره خواهند برد.
در کنار این، خط آهنی که پاکستان و ترکمنستان را از طریق افغانستان به هم وصل میکند نیز از جمله پروژه‌هایی است که روز چهارشنبه، برای بار دوم افتتاح شد.
این پروژه‌ها در حالی برای بار دوم افتتاح شدند که رژیم طالبان به عنوان دولت رسمی افغانستان از سوی هیچ یک از دولت‌ها به رسمیت شناخته نشده است. امرالله صالح، معاون نخست دولت پیشین افغانستان، در اکس نوشت که پروژه انتقال انرژی ترکمنستان از طریق افغانستان به آسیای جنوبی «بیشتر به یک اعلان بازرگانی تبدیل شده است و عملی شدن آن بعید است.»
صالح اضافه کرد: «در شرایط کنونی و در حالیکه قانون‌مداری و مشروعیت در افغانستان به صورت مطلق وجود ندارد، حرف زدن از طرح‌های بزرگ اقتصادی همانند خیمه شب بازی است.»
پروژه انتقال انرژی از ترکمنستان به هند که شهرت به تاپی دارد بنابر تغییر در مناسبات میان قدرت های مطرح بیشتر به یک اعلان تجارتی مبدل شده و تطبیق آن بعید است. در شرایط کنونی و در حالیکه قانونیت و مشروعیت در افغانستان بصورت مطلق وجود ندارد حرف زدن از طرح های بزرگ اقتصادی همانند…
— Amrullah Saleh (@AmrullahSaleh2) September 11, 2024
طالبان در سه سال گذشته، چندین قرارداد بزرگ اقتصادی را با کشورهای چین، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، ایران و ازبکستان امضا کرد. بیشتر این قراردادها در زمینه استخراج معادن، راه‌سازی و تجارت امضا شدند، اما کشورهای طرف قرارداد به جز در زمینه واردات و صادرات، در دیگر بخش‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری در افغانستان نکرده‌اند.
